Sterk in Samenwerking

Op 7 november organiseerde de VB Noord een studiemiddag onder het thema: Sterk in Samenwerking. Bij het uitvoeren van taken, het gebruikmaken van een  gemeenschappelijke organisatie en op bestuurlijk terrein: iedere gemeente in Nederland werkt op minimaal 15 taakgebieden samen met andere gemeenten. Daarnaast werken gemeenten samen met allerlei maatschappelijke partners en andere bestuurslagen. We zijn sterk in samenwerking, zou je kunnen zeggen. Maar zo wordt dat vaak niet ervaren. Samenwerken zou taakuitvoering onoverzichtelijk maken, tot verlies van grip leiden en de overheid voor de burger onbegrijpelijk maken. Er wordt dan ook naarstig gezocht naar de meest adequate vormen van samenwerken en het vereenvoudigen van bestaande regelingen.

Henriette vd Heuvel besprak de motieven voor samenwerking tussen gemeenten. Ook al lijkt er veel te worden samengewerkt, gemeenten doen toch altijd nog het meeste zelf. Samenwerking wordt ingezet om kwaliteit te verbeteren, kosten te verminderen en kwetsbaarheid te verminderen. Daarbij maken gemeenten steeds de keuze tussen standaardisatie of maatwerk, verankering of flexibiliteit. Deze keuzes hebben impact op de organisatie en het niveau van dienstverlening aan de burgers. Draagvlak is in een samenwerkingstraject dan ook essentieel.

Rob de Greef nam ons daarna mee in een stappenschema voor het kiezen van de juiste vorm voor de samenwerking. Een eerste stap is het bepalen van het type taak waarop je samenwerkt (beleidsbepalend, uitvoerend, bedrijfsmatig). Daarna bekijk je hoe je gaat uitvoeren, zelfstandig, samen of door uitbesteding. Een derde stap is het kiezen van het type relatie, variërend van gezamenlijke intenties tot herindeling. Daarna kom je pas toe aan de keuze voor een vorm voor de samenwerking (netwerkstructuur, afstemming of een eigen organisatie). De vorm wordt tenslotte juridisch vastgelegd. Bij iedere vorm spelen weer andere juridische vragen. Een en ander kunt u terugvinden in de presentatie.

Chantal Buchinhoren en Jacqueline van den Ban (Bureau Drechtsteden) vertelden als laatste plenaire lezing hun ervaringen met de samenwerking in Drechtsteden. Doordat er een duidelijke gezamenlijke opgave lag, was het niet moeilijk om draagvlak en urgentie te vinden om samen te gaan werken. Zodra zich een vraagpunt voordoet in de samenwerking wordt deze geanalyseerd vanuit de ambities (niet zozeer de belangen), vertrouwen en governance. Dilemma’s die steeds weer terugkomen zijn: draagvlak versus draagkracht, regionaal versus lokaal, autonomie versus complexiteit

In de workshops stonden het proces van samenwerking, informatie in de samenwerking en grip op de samenwerking centraal. Henriëtte van de Heuvel verkenden met de deelnemers de 7 stappen in een succesvol samenwerkingsproces. In een tweede workshop stond de informatiehuishouding bij samenwerking centraal (Verheul-Haan). Door de toenemende digitalisering is het onvermijdelijk dat de informatie die nodig is voor de uitvoering van taken als vroeg in het samenwerkingsproces wordt afgestemd, om te voorkomen dat men achteraf voor hoge uitgaven staat in het aanschaffen of ontwikkeling van nieuwe systemen. De laatste workshop was specifiek gericht op de rol van raadsleden in een samenwerking (John Smits van Arena Consulting). Tips die hij de raadsleden meegaf waren onder meer: focus op een beperkt aantal kerntaken, stuur bewust (zie je meer als opdrachtgever of als eigenaar?), let op de informatiestroom en kies je momenten bewust, stel de juiste vraag in de juiste fase van het beleidsproces.