Verwarde mensen op straat: wat te doen?

/in /door

Op vrijdag 4 november organiseerde de VB Noord het congres ‘Verwarde mensen op straat: wat te doen?’ in de Kanselarij te Leeuwarden. Het centrale thema van deze bijeenkomst was hoe er vanuit verschillende betrokken organisaties (gemeenten, veiligheidshuis, GGZ en de rechtspraak) tegen deze problematiek wordt aangekeken en hoe met deze mensen om wordt gegaan. Wat te doen met deze doelgroep die moeilijk in cijfers te vangen is en vaak te maken heeft met ernstige, meervoudige problematiek die (met enige regelmaat) een risico vormen voor zichzelf en zijn of haar omgeving?

Andries Ekhart, wethouder van de gemeente Leeuwarden, sprak over de opgave waarvoor het lokale bestuur staat met betrekking tot personen met verward gedrag. In zijn presentatie zoomde hij in op de vermoedelijke oorzaken van de toename van de omvang van de doelgroep, zoals de afbouw van hoeveelheid behandelplekken, het afbouwbeleid van intramurale zorg en de groep ‘zorgmijders’. Daarnaast behandelde hij de vier categorieën van personen met verward gedrag en de sluitende aanpak die de gemeente Leeuwaarden hanteert en besprak hij de betrokken spelers in het zorgdomein en veiligheidsdomein. Als laatste ging hij in op landelijke initiatieven (verdiepingsregio’s, schakelteam) die momenteel aan de gang zijn en ontwikkelingen (G32/G4/VNG position paper) die plaatsvinden.

Wouter Teer, directeur van GGZ Fryslân, sprak over de vraag of de samenleving in staat is om de problematiek van mensen met verward gedrag kan dragen. Teer is ervan overtuigd dat de samenleving dit kan (sterker nog, zij heeft de plicht dit te doen) en maakte dit duidelijk door een vergelijking te trekken tussen het aantal mensen met verward gedrag en cijfers over het aantal misdrijven (inbraak, burn outs, suicides), die in sommige gevallen een zwaardere belasting op de maatschappij leggen maar tegelijkertijd ook ‘gewoon’ gedragen worden door de maatschappij. Hij stelde dat zowel personen met verward gedrag en misdrijven in het algemeen een grote inspanning van de samenleving vereisen maar dat er, in tegenstelling personen met verward gedrag, niet of nauwelijks over het kunnen dragen en incasseren van misdrijven gesproken wordt. Hij sloot af met de constatering dat mensen met verward gedrag onderdeel van de samenleving zijn en de Grondwet er voor iedere burger is, dus ook voor personen met verward gedrag.

Rob Keurentjes, rechter in Groningen, ging in op de juridische kant van de de problematiek met personen met verward gedrag.  De rechter heeft volgens hem niet zo veel dilemma’s, de regels zijn namelijk behoorlijk helder. Een in-bewaringstelling mag niet zomaar worden opgelegd, alleen als iemand echt niet in staat is om zelf keuzes te maken. Bij de groep waar het vandaag over gaat betreft het vaak mensen met een verslaving of persoonlijkheidsstoornis, die een groot deel van de tijd wel in staat zijn zelf keuzes te maken. In het verleden is bepaald dat gedrag dat voortvloeit uit een verslaving of stoornis voor eigen rekening en risico komt van de betrokkene. Dit vanuit het idee dat het gedrag niet ongestraft kan blijven. Natuurlijk moeten we dit scherp in de gaten houden en regelmatig de cases bespreken, maar dan vooral gericht op het leggen van de grens: wanneer is iemand een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving en kan hij/zij daar wel of niet zelfstandige keuzes in maken?

Na de lezingen was er ruimte voor een tweetal workshops. De ene workshop werd door Marjan Houkes, procesregisseur van het Veiligheidshuis Fryslân, gegeven en zij legde in haar workshop uit hoe het Veiligheidshuis werkt, met welke soort ernstige problematiek zij te maken hebben en legde de nadruk op het door het Veiligheidshuis ontwikkelde ‘Veiligheidshandboek’. In dit brede handboek is informatie te vinden over onder andere ontwikkelingen, routes, interventies en een leidraad voor een persoonsgerichte aanpak om maat. Dit handboek kan via de website van Veiligheidshuis Fryslân geraadpleegd worden. Vanuit de deelnemers werd er positief en met veel interesse gereageerd op het bestaan en de inhoud van dit handboek. Naast het handboek werd er ook uitgebreid ingegaan op het bestaan en de functie van het Doorbraakteam, dat op gezag van de driehoek ingezet kan worden en over doorzettingsmacht, en daardoor over slagkracht, beschikt. Bijzonder complexe en veelomvattende casuïstiek kan daardoor van een oplossing worden voorzien.

De andere workshop van de studiemiddag werd gegeven door Nynke Boonstra, lector Zorg & Innovatie in de Psychiatrie aan de NHL Hogeschool en Martje Yntema van de GGZ. We maakten kennis met Henk en hebbemn zijn route naar hulp doorlopen. Omdat deze mensen zichzelf vaak niet zien als verslaafd of overlastgevend is het moeilijk om in een specifiek traject terecht te komen. De doelgroep bestaat voor het grootste deel uit mannen tussen de 45 en 54 jaar en worden vaak gemeld door betrokkenen. In Leeuwarden gaat het om een groep van ongeveer 2100 mensen, waarvan er 100 actief in beeld zijn, maar het is bijna onmogelijk om een goede afbakening van de groep te maken. Dit omdat de groep in verschillende databases voorkomt en zowel vanuit de lokale gemeente, de instellingen als politie/justitie in beeld kan komen. Hulp wordt bemoeilijkt doordat het vaak niet gewenst is door de betrokkene, maar ook doordat er zoveel instanties betrokken zijn met eigen taakafbakeningen, dat deze groep tussen wal en schip dreigt te vallen.

De studiemiddag werd afgesloten met een presentatie van Yneke Spits, troubleshooter sociaal domein van de gemeente Leeuwarden. De deelnemers aan de studiemiddag werden geïnformeerd over de AVE-aanpak (integrale Aanpak ter Voorkoming van Escalatie bij huishoudens met een oplopende problematiek) die door de gemeente Leeuwarden is ontwikkeld. Met de AVE wordt een aanpak aangereikt om binnen de gemeente duidelijke afspraken te maken over rol en verantwoordelijkheden en het op- en afschalen van een casus met als doel  een samenhangende aanpak te bereiken zodat voorkomen wordt dat in een gezin of huishouden zaken uit de hand lopen.

 

Overzicht van relevante websites en rapporten:

Websites:

Rapporten: