Werken naar vermogen?
Op 24 mei 2012 vond in de NHL Hogeschool te Leeuwarden de studiebijeenkomst Werken naar Vermogen? plaats. De bezuiniging op de sociale werkvoorziening is speciaal voor Noord Nederland een vraagstuk met veel impact, omdat hier relatief veel mensen in de sociale werkvoorziening werkzaam zijn. De doorstroming vanuit de werkvoorziening naar regulier werk is echter zeer beperkt. Duidelijk is dat het systeem van de sociale werkvoorziening in zijn huidige vorm niet in stand kan blijven. De Wet Werken naar Vermogen (WWNV) biedt nieuwe kaders. De kaders zijn echter nog niet vast en er wordt in de Tweede Kamer nog heftig gedebatteerd.
Albert Bruins Slot, directeur van Alescon en betrokken bij vakorganisatie CEDRIS geeft aan dat dit debat wel bijzonder is, want over de uitgangspunten van deze wet is iedereen het met elkaar eens. Uitgangspunten zijn dat de wet decentraal moet worden uitgevoerd, dat de instroom in de sociale werkvoorziening/wajong moet worden beperkt, dat het systeem van re-integratie in huidige vorm niet gehandhaafd kan blijven en dat de idee geaccepteerd is dat mensen werken voor een uitkering. De WWNV stelt het arbeidsvermogen van mensen vast, wie op basis daarvan behoefte heeft aan een beschutte werkplek, krijgt die ook. Zo niet, dan kun je, eventueel met ondersteuning doorstromen in regulier werk. Helder is dat beschut werk altijd verliesgevend zal zijn. Doel van een WSW bedrijf moet dan ook zijn: het ontwikkelen van mensen. In samenwerking met zorg en onderwijs liggen hier perspectieven. Voorwaarde is dat wordt gedacht vanuit doelgroepen.
Anja Kanters, directeur van Donkergroen, lichtte het perspectief van de werkgevers toe. Uitgangspunt: de maatschappij moet leren mensen met een arbeidsbeperking te accepteren. Daarin kun je als bedrijf een belangrijke rol spelen. Als bedrijf dat mensen met een beperking wil inschakelen, loop je tegen twee zaken aan. In de eerste plaats de ingewikkelde structuren en regeldruk vanuit de overheid, waardoor het makkelijker wordt om mensen te detacheren dan daadwerkelijk aan te nemen. Maar belangrijker, je moet de medewerkers in je bedrijf voorbereiden op de sociale kant van de doelgroep. Daar moet je mee leren om gaan willen de reguliere medewerkers en de medewerkers met een beperking samen goed werk afleveren. Een bedrijf heeft een aantal randvoorwaarden nodig: er moet ruimte zijn om te praten over de loonwaardebepaling, een werkbare structuur voor contractafspraken is gewenst (aanbesteding werkt belemmerend), en je moet accepteren dat niet alles dichtgetimmerd kan worden.
Arjen Edzes, onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen, schetste de perspectieven op de arbeidsmarkt in Noord Nederland. Kernvraag is, zijn er voldoende banen op de arbeidsmarkt voor dit soort mensen? Veelal kan beleid wel de juiste prikkels voorschrijven, maar of er daadwerkelijk ruimte is, wordt met beleid niet opgelost. Zijn onderzoek laat zien dat er onvoldoende volume is op de arbeidsmarkt om mensen met een beperking een reguliere baan te geven. Daarnaast zien we dat in de structuur van de arbeidsmarkt, de vraag naar hogere functies toeneemt, maar de vraag naar meer elementaire functies afneemt, terwijl het aanbod van mensen voor juist deze functies zal toenemen. De oplossing is om op zoek te gaan naar taken, niet naar banen. Een andere oplossing is om niet kaal op te leiden, maar opleiden te relateren aan werk.
In een eerste workshop hebben Rob Christenhusz en Manon Balk de pilot loondispensatie bij de gemeente Oldenzaal gepresenteerd. Het WSW bedrijf wordt ontmanteld en de gemeente gaat weer zelf bemiddelen. De aanpak houdt in dat de casemanager een kleine workload krijgt en zodra die mensen zijn geplaatst weer een nieuwe caseload krijgt, zo blijft de aanpak kleinschalig en overzichtelijk. Daarnaast is er een warm netwerk met het MKB, dat vanuit specifieke doelgroepen wordt benaderd. De eerste resultaten zijn positief, zelfs zonder loondispensatie kunnen mensen doorstromen naar regulier werk. Loonwaarde wordt onafhankelijk bepaald en alle informatie hieromtrent is in een handig pakket voor de werkgevers gebundeld. Vanuit de gemeenten in het Westerkwartier is een toekomstverkenning gedaan naar de sociale werkvoorziening. Eric Paré maakte duidelijk dat er een wake up call nodig is. De rol van werkgevers wordt belangrijker dan ooit en raden moeten keuzes maken over de budgetten die ze beschikbaar willen stellen voor begeleiding etc. Albert Bruins Slot heeft in de laatste workshop de ontwikkeling van Alescon toegelicht. Het bedrijf heeft zich ontwikkeld als een mensontwikkelbedrijf, waarbij mensen worden ondersteund in het toewerken naar een reguliere baan (van binnen naar buiten). Voor het bijhouden van de ontwikkeling van mensen is een instrument ontwikkeld. Voor iedere stap verder naar buiten zijn andere afspraken nodig, passend bij de doelgroep, zodat die zich verder kan ontwikkelen.
de presentatie van Arjen Edzes kunt u opvragen via: http://www.rug.nl/staff/a.j.e.edzes/index